* Thơ thời sự rất khó viết. Các nhà thơ có bề dày sáng tác thường họ chỉ viết một hai bài, người viết thường ngại vấp phải sự lặp lại, bị lâm vào tình trạng luẩn quẩn trong “vòng vây” của đề tài. Biến thể của Nguyễn Nho Khiêm đã thoát ra khỏi vòng kiềm tỏa đó, cảm xúc được giữ nguyên vẹn, xuyên suốt theo cùng những rung động để viết. Gần 50 bài thơ trong Biến thể, tác giả không hề đuối sức, vẫn tràn đầy năng lượng sáng tạo. Nhân loại đang trải qua những giai đoạn dai dẳng của dịch bệnh Covid đầy thảm khốc và kinh hoàng. Là người sống, trải qua một thời gian dài triền miên dịch giã, nhà thơ Nguyễn Nho Khiêm đã không khỏi thắc thỏm âu lo, những đau thương mất mát với người thân, bạn bè, sự thương cảm, ngưỡng mộ những người ở tuyến đầu chống dịch... Từ hình ảnh của một cô gái bệnh nhân biết mình sắp phải nói lời vĩnh quyết trần thế muốn nhìn bình minh lần cuối. Không ai biết được cái chết như thế nào nhưng chỉ có nhà thơ mới có linh cảm, trực giác để nhận ra: Nước mắt rưng vĩnh biệt mặt trời/ chút nữa thôi bóng đêm trùm vũ trụ/ hồn hóa thành ngọn gió rong chơi/ Cô ấy muốn nhìn bình minh lần cuối/ hạnh phúc này xin trả lại ngàn khơi… (Bình minh cuối). Từ nỗi khổ tâm khi bị cách ly, tác giả đã nhiều lần lên án kẻ dã tâm tàn ác đang giấu mặt gây nên nỗi oan khiên ngút trời lên nhân loại, đã đẩy con người như không là người nữa/ khi lòng tham lên đỉnh xé giằng đau. Để rồi phẫn nộ điên cuồng;  Vì sao tôi bị giam mình trong những trang sách cũ/ thế giới ngoài kia vô tự rộng vô cùng. Câu thơ đọc lên thấy mênh mang trong một thoáng bất chợt, từ hình ảnh phải ngồi nhà với những trang sách cũ, với thế giới ngoài kia là“vô tự” (không có chữ) rộng vô cùng, biểu đạt về một không gian rộng lớn mà con người đang chìm ngập hoảng loạn hoang mang lo sợ sống trong dịch bệnh. Trái tim của nhà thơ rung đập như con lắc khi biết cơn đại dịch đang tàn phá bủa vây vào Sài Gòn, rồi vào Huế Người về nhà khép cửa/ lắng nghe nhịp thở của một thành phố không người Đêm Sài Gòn tránh dịch… Rồi những đoàn người chen chúc kinh hoàng khủng khiếp của cuộc tháo chạy khiếp đảm hồi hương tìm cái sống trong cái chết chạy như trút bỏ tà ma… Cái chết hiện hình trong từng hơi thở/ người xuôi phương nam hồi hương về phương bắc/ từng đoàn người tán loạn Hải Vân quan. (Trên đỉnh đèo Hải Vân trong những ngày dịch Covid)…                                                                                                

HỒ SĨ BÌNH

* “Biến thể” anh thiên về dọn dẹp miền tinh thần. Cái đau thương của những ngày dịch giã và lũ lụt cho anh ngừng mặc cả, đòi hỏi với cuộc đời, mà biết sống chậm, giác ngộ và hướng thiện: “Thấu trời những tiếng nói câm/ hít sâu hơi thở lặng thầm người đi…”. Lẽ phải của tâm hồn không đơn giản chỉ là cảm giác của hạnh phúc, của giấc mơ mà ở đó còn có cảm giác của sự mong manh, lụi tàn, bởi, trong trạng thái chênh vênh, đối nghịch ấy, con người ta mới ý thức hơn về sự gìn giữ giá trị bền vững và giá trị của kí ức. Rồi mai này “gió sẽ thơm trong từng hơi thở”.                                                                  

HOÀNG THỤY ANH